Wat is de plek van minnaressen op een begrafenis?

Vandaag wordt T. begraven. Voor zijn kinderen is het vanzelfsprekend dat ik erbij ben. Zes jaar lang ben ik de vaste vriendin van hun vader geweest. Voor hun is dat genoeg. Daarmee is dat voor de rest van de familie ook goed. Ze willen me graag ontmoeten.

Ik heb een mooi setje aan. Het is een setje dat ik ooit met T. heb gekocht in Gent. Het rokje was altijd te strak. Vond hij lekker. Mijn man ook. Zelf voelde ik me altijd een worstje erin. Door de schok van T’s plotselinge dood, ben ik in 4 dagen tijd 4 kilo afgevallen. Elk nadeel heb zijn voordeel.

Op de begraafplaats sta ik wat verloren bij de ingang. Ik wou dat ik in de voegen van het cement van de bakstenen kon verdwijnen. Ik wou dat ik op een andere manier achter de dood van T. was gekomen. Ik wou dat ik onzichtbaar kon zijn en blijven. Er loopt een vrouw naar mij toe.

“Ben jij Rhea?” Het is de oudste zus van T.
“Ik heb een foto gemaakt, nadat hij gevonden was. Misschien vind je het luguber, maar wil je het zien?” En zo sta ik binnen 10 minuten met een wildvreemde vrouw naar het overleden lichaam van mijn geliefde, haar broer, te kijken. Het is een prachtige foto. Hij ligt lekker warm onder het dekbed. De zon schijnt op zijn gezicht. Hij ziet eruit alsof hij slaapt. Het troost. Zowel de foto als haar gebaar. Een voor een ontmoet ik de andere familieleden. Ze zijn het plaatje bij de verhalen van T. over zijn familie. Het ontroert me zoals ze iets tegen me zeggen. Bij allemaal zie ik stukjes van T. terug. Een blik, een houding, een gebaar.  Zo pijnlijk, zo fijn. Ik kan niet ophouden naar ze te kijken.

De overlijdensadvertentie

De minnares, de maîtresse, de bijvrouw, de vriendin. De minnaar, de Casanova, de side-boy, de vriend. In verhalen en autobiografieën worden ze met een mengeling van afgunst en bewondering gepresenteerd. De wilde vrije personages uit een wild en vrij leven. Haar plek is meestal onzichtbaar.

Overlijdensadvertenties op de Antillen zijn een bron van informatie over sociale structuren. Als bijvoorbeeld een man overlijdt, dan vind je op de advertentie de naam van zijn echtgenote, hun kinderen en eventueel de namen van kinderen bij andere vrouwen. De “andere vrouwen”, worden meestal niet genoemd. Een ongeschreven regel waar de meesten zich aan houden.

Maar niet door iedereen. De minnares die jarenlang met deze man samenleefde, zal zich niet altijd buitenspel laten zetten. Sterker nog, er is een grote kans, dat zij zelf ook een overlijdensadvertentie plaatst. Uiteraard met haar naam als eerste vrouw en hun kinderen op de eerste plaats.

 

Voor verboden, geheime of ongewenste liefdes is niet altijd plek op een begrafenis

Bij een begrafenis wordt je plek niet alleen bepaald door de relatie die je met iemand hebt gehad. Hij kan ook bepaald worden door de erkenning van de naaste familie.

Als de affaire met jou, tot een breuk in het oorspronkelijke gezin heeft geleid, dan zullen kinderen en ex meestal niet op je zitten te wachten. Misschien is dit het vereffenen van een oude rekening. Maar misschien is het ook gewoon teveel gevraagd om op een  verdrietige gebeurtenis als een begrafenis, met pijn uit het verleden geconfronteerd te worden.

Neemt niet weg, dat een minnaar of minnares, daar wel de consequenties van draagt.

In het artikel “The Social Regulation of Grief” uit 1990 schrijft Martha Fowlkes het volgende over gestigmatiseerde relaties:

[…Perhaps the loneliest and potentially most destructive grief of all, though, is the grief following a loss that is not merely socially and morally undervalued, but one that is actually devalued…]

Hoeveel recht heb je om te rouwen om een geliefde of een dierbare als deze maatschappelijk niet geaccepteerd werd. Bijvoorbeeld, wanneer hij of zij:

• Een crimineel was
• Of een (drugs-) verslaafde
• Zelfmoord heeft gepleegd
• Een psychiatrisch patiënt was
• Een beladen ziekte had, zoals bijvoorbeeld AIDS

Hoeveel recht heb je op een plek in het rouwproces c.q. begrafenis, omdat jij als geliefde of jullie relatie niet geaccepteerd werd.  Denk hierbij aan

• geheime of verboden relaties. In een buitenechtelijke relaties, zoals vreemdgaan, kan een zekere eenzaamheid in zitten. Zowel tijdens zijn/haar leven, als ook bij diens dood.
• Relaties die gestigmatiseerd kunnen zijn. Zoals open relaties, homoseksuele relaties, relaties van een gemengd ras, geloof of cultuur.
• Een relatie die tot een breuk of aanhoudende strijd in de vaste relatie heeft geleid. Het gaat hier niet alleen om (onveilige) minnaars of minnaressen. Ook vriendschappen en exen kunnen een grote stempel drukken op het welslagen van een relatie. De pijn en het leed die hierbij kwam kijken, is soms moeilijk te vergeven.

Als het om langdurige relaties ging, kan de impact groot zijn. Zeker als de emotionele steun laag is.

De familie van T. bestaat uit ruimdenkende, liefdevolle mensen. Hun vader, broer, oom, zoon, ex, was een eigenzinnige, authentieke, niet-doorsnee man. Dat hij een eigenzinnige, authentieke, niet-doorsnee relatie had, klopte voor hun. Ze namen me op, heetten me welkom en creëerden voor mij een plek om te rouwen, om afscheid te mogen nemen.

We staan in stilte bij zijn graf. Zijn kinderen staan er samen met hun moeder. Sommigen zeggen wat. Anderen leggen wat neer. Ik ben vergeten wat mee te nemen. Met lege handen sta ik daar. Gelukkig is er een mandje met rozenblaadjes. Zijn jongste zus legt haar hand op mijn rug. Maar ik ben nog niet zover. Het voelt onaf, om die blaadjes op het graf te strooien. Dan komt de moeder van T. naar voren. Zijn lieve, oude moeder. Zo weerloos en breekbaar. Voorzichtig pakt ze de rozenblaadjes uit het mandje en houdt ze even vast.  Alsof ze hem nog even vasthoudt.

Liefdevol drukt ze een kus op de blaadjes. Dan laat ze ze los.

Wie van jullie herkent iets uit het bovenstaande? Wat is een begrafenis die jullie is bijgebleven? Een ritueel dat je koesterde? Hebben jullie een overlijdensadvertentie geschreven? Moesten jullie ook gevoeligheden omzeilen en hoe deden jullie dat?

Zoals altijd ben ik zeer benieuwd naar jullie verhalen,

Rhea Darens
(gevorderd) EFT- relatietherapeut