‘Ik heb je nodig’, zeg ik in een opwelling. Vijf jaar geleden zou ik dit niet over mijn lippen hebben gekregen. Iemand nodig hebben was voor mij niet gelijkwaardig en zeker niet onafhankelijk, stoer en sterk. Zelfs nu komen de woorden wat onwennig over mijn lippen. Maar ik meen het oprecht. Het is zo’n intiem moment, na een ruzie over van alles en niets. Zo’n moment waarop je openstaat voor de mooiste waarheden.

‘Je hebt mij niet nodig’, zegt mijn man zacht. Ik denk even dat hij dit écht denkt. Vroeger leek dit misschien ook zo. Het pas sinds onze open relatie, dat ik voel hoe afhankelijk ik van hem ben. Hoeveel hij voor mij betekent.

Ik streel over de haartjes op zijn onderarm. ‘Ik heb je wél nodig’, zeg ik terug. ‘Je liefde, je begrip, je compassie, je steun…’ Ik stop. Anders blijf ik doorgaan. Heeft hij heeft niet in de gaten, hoe erg ik hem nodig heb? Mijn man is stil. Dan fluistert hij: ‘Ik kan het niet horen.’ Hij kan de woorden niet toelaten.

Ineens valt alles op zijn plek. Hij wil niet hebben dat iemand hem nodig heeft. Ik hoor hoe hij een brok in zijn keel wegslikt. Het is zo’n moment waarop je ineens alles begrijpt. Als niemand van je afhankelijk is, ben je ook voor niemand verantwoordelijk en kun je ook niets fout doen. En dat is wat hij het liefste wil. Hij wil het goed doen. Altijd.

Mijn man is net zo’n perfectionist als ik, maar dan op een andere manier. De brok in zijn keel vertelt me, dat hij juist wél de man wil zijn, waar een beroep op gedaan mag worden, die er is voor anderen. Die er is voor mij. Hij weet alleen niet altijd hoe. Wat me het meest ontroert, is dat hij niet door heeft dat hij allang de man is, die hij wil zijn.

Hoe werkt afhankelijkheid?

Of we het willen of niet: we zijn allemaal afhankelijk van onze partner. Normaal valt dit niet zo op. Pas in een stressvolle situatie, kan het ineens merkbaar worden. Op dat moment word je je bewust of je partner er is voor je. Of je voor steun en troost bij je partner terecht kan. Dan word je je bewust dat je hem of haar nodig hebt. Staat je partner naast je als je een probleem hebt, of is het allemaal jouw probleem?

De afhankelijkheidsparadox

In 2007 is door o.a. Feeny onderzoek gedaan naar afhankelijkheid binnen intieme relaties. Zij ontdekten een bijzondere paradox. Hoe meer in een intieme relaties wordt onderkend en erkend, dat ze van elkaar afhankelijk zijn, hoe onafhankelijker de partners zich gedragen en zich afzonderlijk richten op de doelen in hun leven, die ze willen behalen.

Aan de andere kant: hoe vermijdender de stellen zich opstellen in de relatie, hoe afhankelijker de partners worden in stressvolle situaties, en ook hoe minder ze durven.

Sue Johnson, de grondlegger van Emotionally Focused Therapy (EFT), gebruikt hier de term ‘veilige hechting’ voor. Hoe veiliger gehecht een stel is, hoe zelfstandiger en onafhankelijker elke persoon zich afzonderlijk kan opstellen. De sleutel voor de veilige relatie is echter, dat je oprecht afhankelijk van elkaar durft te zijn. Wederzijds afhankelijk, zoals Stephen Covey het formuleert.

Als relatietherapeut binnen open relaties heb ik veel te maken met het thema afhankelijkheid. Het toelaten van een ander binnen je relatie, zorgt bij veel stellen voor een onveilig gevoel. Ook bij stellen die al langer een open relatie hebben, kan dit weer opspelen als er een nieuwe liefde in het spel is. Wanneer dit wordt gezien als jouw probleem, lijkt de afhankelijkheid van die persoon alleen maar toe te nemen. Het omgekeerde gebeurt ook: wanneer partners open staan voor de stress van elkaar, daar steunend en troostend in kunnen zijn, er zelfs een gevoel van medeverantwoordelijkheid is, dan ontstaat die veilige emotionele verbondenheid. Hieruit ontstaat ook de ruimte dat er meer kan worden gegeven. En dat is in mijn ogen het kenmerk van een open relatie. Het wordt je gegeven. Je kan het niet pakken. (Eerlijkheidshalve moet ik hier ook aan toevoegen, dat ik ook stellen heb gezien, die zodra ze die emotionele verbondenheid weer voelen en verdiepen, geen behoefte meer hebben aan een open relatie. Voor mij is dat een net zo mooi resultaat. Het avontuur is geweest en de vaste relatie heeft zich verdiept.)

Afhankelijkheid werkt niet altijd verbindend

In mijn vorige blog heb ik het onderwerp seksverslaving aangekaart. Afhankelijk van elkaar zijn werkt, wanneer er sprake is van wederzijdse afhankelijkheid. Bij een verslaving is er geen wederzijdse afhankelijkheid. De een is afhankelijk van zijn/haar verslaving, de ander is met reddend en controle uitoefend gedrag, juist weer afhankelijk van van de partner. Hierover meer in een volgende blog.

‘Slaap lekker, lief.’
Mijn man houdt me in zijn armen. Ik kus hem. Alles is goed. We liggen verstrengeld in bed. Onze armen en benen door elkaar heen. De eerste fase van ons bedritueel. Niet lang daarna de volgende fases: met de ruggen tegen elkaar liggen, lepeltje-lepeltje liggen de ene kant op. De ruggen tegen elkaar, lepeltje-lepeltje de andere kant op. Tenslotte weer met de ruggen tegen elkaar. Altijd mijn huid tegen zijn huid. Dat maakt alleen maar samen in bed liggen zo fijn.

Verwijt jouw partner jou weleens dat je afhankelijk bent? Zou je graag onafhankelijk willen zijn in je relatie? De interessante vraag is wie hier dan aan de slag moet. Ben jij dat? Of is het juist jouw partner, die moeite heeft om afhankelijk te zijn? Ik hoor graag jullie reacties.

Rhea Darens

EFT-relatietherapeut