‘Ik weet zeker dat er nog een zak met M&M’s in de koelkast lag,’ mompelt mijn man.
Ik hoor hoe hij de inhoud van de koelkast overhoop haalt en ik peuter snel een stukje pinda tussen mijn tanden vandaan.
‘We hadden toch een zak met M&M’s in de koelkast?’
Hij kijkt me vragend aan. Ik kijk zo normaal mogelijk terug. De lege zak ligt in de prullenbak, onder een leeg pak yoghurt. Ik voel aan mijn neus dat het niet goed gaat. Letterlijk. Mijn neusvleugels doen altijd een beetje raar, als ik schuldig ben. Liegen hoef ik niet te proberen maar verzwijgen lukt soms net. Ik hou mijn mond, maar ik voel dat het me niet gaat lukken.
‘Jij hebt ze opgegeten!’
Hij kijkt me beschuldigend aan en ziet meteen dat het waar is.
‘Toch niet de hele zak?’
‘Hij was al open!’ piep ik. De combinatie van chocola en pinda’s is voor mij funest. Zolang zo’n zak nog dicht is, maak ik nog enige kans, maar als de zak eenmaal open is, ben ik verloren. En dan ook nog lekker uit de koelkast, zodat de schaal van die M&M in je mond knapt, waarna die chocola smelt en dan toch weer zo’n knapperige pinda. Maar het ergste is, dat ik ze na een halve zak eigenlijk niet eens meer zo lekker….
Verslaving. Iedereen kent het wel in meer of mindere mate. Dat we dingen doen, die eigenlijk niet goed voor ons zijn. De verleiding is zo groot is, dat we er toch aan toegeven. Gelukkig zijn de meeste verslavingen prima te hanteren. Denk maar aan koffie, chocola, boeken of films. Een verslaving neemt pas ernstige vormen aan als je er lichamelijk of geestelijk afhankelijk van bent, zoals bijvoorbeeld bij alcohol en drugs.
Binnen Emotionally Focused Therapy vallen verslavingen onder de contra-indicaties. Oftewel: relatietherapie heeft geen zin als iemand verslaafd is. Maar hoe zit het met seksverslaving? Kun je verslaafd zijn aan een primaire levensbehoefte? Zijn er gradaties in seksverslaving? Kun je überhaupt wel verslaafd zijn aan seks? Of valt het eigenlijk onder andere soorten stoornissen. Stoornissen waarmee relatietherapie wél mogelijk is.
In 2013 zou hyperseksuele stoornis worden opgenomen in de DSM IV. Maar deze classificatie werd op het laatst afgeblazen. Het was moeilijk om unieke criteria op te stellen, waarmee overdiagnose vermeden zou worden en daarmee de bijbehorende medicalisering. De lobby van de farmaceutische industrie ten spijt.
Kenmerken van een seksverslaving
DSM IV classificatie of niet, er zijn klinieken en seksuologen die wel degelijk hulp bieden aan seksverslaafden. Op de site van Verslavingskliniek Trubendorffer staan de volgende kenmerken:
- je wilt stoppen maar bent daar niet toe in staat
- het seksuele gedrag neemt steeds grotere en extremere vormen aan
- het gedrag heeft negatieve gevolgen voor het dagelijkse functioneren
- sterk wisselende gemoedstoestanden
- belangrijke taken en relaties worden verwaarloosd
Een mooi en prettig te lezen boek over seksverslaving is het boek van Gertjan van Zessen: “Seksverslaving begrijpen en veranderen”.
Seksverslaving herken je niet aan de frequentie, maar aan de negatieve consequenties (denk aan jezelf, je partner, je werkgever) en het gevoel van onvermogen om het gedrag bij te sturen, terwijl die behoefte er wel is.
Mensen die seksueel rusteloos zijn, hebben vaak een zelfde soort jeugd gehad:
- Ze komen uit een ‘koud’ gezin
- Ze kennen een eenzame jeugd.
- Vaak hebben ze relatief laat seks gehad met een ander
- Ze hebben meer vervelende of gedwongen seksuele ervaringen gehad.
- Het betreft vaak mannen, die als ze terugkijken op hun jeugd, zichzelf beschrijven als eenzame buitenstaanders.
Er zijn verschillende gradities in seksverslaving:
- Geen weerstand kunnen bieden tegen prikkels. Continue dus bezig zijn met het bevredigen van de behoefte. Dit is het lastigste niveau. De fase waarin er veel leugens en bedrog zijn. Waarin er een grote behoefte is aan seks, maar een karige gevoel van tevredenheid bij het ‘scoren’. Waarin er weinig tijd is voor normale dingen, zoals hobby’s, partner, vrienden of iets gewoons als de vaatwasmachine uitruimen). En een voortdurend gevoel van falen.
- Wel weerstand kunnen bieden aan prikkels, als het goed gaat, maar bij een tegenslag volgt er terugval. Dit is al iets positiever, maar het ijs is dun. Het gevoel van een tegenslag kan er al snel zijn: je partner zegt iets vervelends, asociaal gedrag van een ander in het verkeer, etc. Er wordt geen hulp ingeroepen om de terugval tegen te gaan. Vaak eenvoudigweg omdat de gedachte om hulp te vragen niet opkomt.
- Goed in staat om weerstand te bieden. De verlokking bij een tegenslag wordt wel gevoeld, maar de persoon in kwestie is in staat om hulp in te roepen, bijvoorbeeld van de partner. Hier merk je de kracht van een goede relatie. Op het moment dat de emotionele verbondenheid groot is, is de drang naar ‘slechte’ seks laag.
- Kan op een andere en meer constructieve manier met prikkels omgaan. Het hoeft vaak niet meer. Er is rust.
Zelfwaardering is de sleutel:
Seksverslaving is in de kern geen verslaving aan seks. Het geeft eerder vorm aan gevoelens van innerlijke leegte. Een leegte die helaas niet gevuld wordt. Sterker nog, door de verslaving daalt het niveau van zelfwaardering verder. De kunst is om deze zelfwaardering op peil te houden en te laten stijgen. Een halt toeroepen aan de verslaving lijkt de eenvoudige oplossing. “Gewoon niet meer doen”. Zolang daar echter niets voor terugkomt, blijft het rusteloze gevoel aanwezig. Belangrijk is daarom om de zelfwaardering te laten stijgen, bijvoorbeeld door kleine succesvolle opdrachten in te bouwen: voorrang geven in het verkeer, de vaatwasser uitruimen, je partner ophalen bij het station als het koud is. Gedrag dat je een goed gevoel geeft en dat praktisch moeiteloos uit te voeren is.
Als relatietherapeut voor stellen in open relaties heb ik soms zijdelings te maken met seksverslaving. Ik ben geen seksuoloog. Dus ik raad stellen altijd aan om contact te zoeken met iemand die erin gespecialiseerd is. Denk hierbij aan:
- Gertjan van Zessen: http://www.vanzessen.com/
- Trubendorffer : http://www.trubendorffer.nl/
- Jellinek: http://www.jellinek.nl/
- Kostbaar vaatwerk: http://www.kostbaarvaatwerk.nl/
(dit is een site voor partners van seksverslaafden)
Neemt niet weg dat er stellen zijn, die (ook) voor relatietherapie kiezen. Bij voorkeur bij iemand die een open relatie niet veroordeelt. Het zijn stellen met een partner op ‘niveau 2 en 3’. Het openen van hun relatie bracht rust. Geen leugens en geen bedrog meer. Wel is er behoefte om de emotionele band te versterken en het eventuele trauma te helen. Het begrijpen van elkaar, het doorbreken van patronen bij conflicten, de compassie en de daaruit voortkomende liefde werkt helend. Het geeft gevoel van betekenis. Het versterkt de zelfwaardering.
We staan in de supermarkt. De M&M’s lonken. Maar ik heb net gegeten en de verpakking is dicht. Ik kan de verleiding weerstaan. Demonstratief pak ik de gewone pure chocola.
‘Weet je het zeker?’ vraagt mijn man.
‘Zeker. Puur is ook lekker’, lach ik. ‘Twee blokjes lekker om precies te zijn.’
Mijn man grinnikt. ‘Ach, je kunt het hebben.’
Hij is echt de allerliefste. Toch ga ik nog maar een extra rondje hardlopen deze week. 🙂
Verslaving in je relatie. Heb jij er ervaring mee? Hoe gaan jullie hiermee om? Ervaren jullie dat een verslaving een goede relatie in de weg staat? En vooral: wat hielp hierbij?
Zijn er instanties of seksuologen waar jullie goede (of juist slechte) ervaringen mee hebben gehad, laat het mij dan weten. Ik voeg ze graag toe.
Tot slot wens ik jullie fijne dagen en een gelukkig nieuwjaar en heel veel sterkte met al het lekkers dat straks weer op tafel staat.
Rhea Darens