Seksueel overdraagbare aandoeningen oftewel: soa’s. Daar waar pubers juist uitblinken in preventief gedrag – waarschijnlijk door de goede voorlichting die er wordt gegeven – worden herintredende dertigers en veertigers juist als een risicogroep gezien.
We zitten in de auto en ik bekijk mijn toekomstige minnaar van opzij. Mijn man en ik hebben nog maar net onze relatie geopend. Niet alleen onze relatie maar een hele wereld gaat voor me open. Vanaf nu mag ik vrijen met mijn minnaar. Het idee is spannend, leuk en opwindend. Maar ook anders, nieuw en eng. Met mijn man heb ik het al uitvoerig gehad over veilig vrijen. Met die leukerd naast me nog niet.
‘Dus nu gaat het gebeuren, schatje!’ Mijn minnaar glundert achter het stuur. Ik knik en realiseer me dat ik een beetje lauw reageer. Condooms. Ik hoop dat hij erover begint.
‘Vind je het spannend?’ Ik voel zijn hand op mijn been, hij geeft een zacht kneepje in mijn knie. Spannend? Dat is nog zacht uitgedrukt. Na 23 jaar ga ik voor het eerst met een andere man naar bed. Ik vind het doodeng. ‘Een beetje’, antwoord ik timide.
Bij een verkeerslicht staan we stil en hij kijkt me aan. ‘Wat vind je precies spannend?’, vraagt hij inlevend.
‘Dat jij niet over voorbehoedsmiddelen begint. Nu moet ik het doen.’ Hij barst in lachen uit.
‘Ik ben gesteriliseerd’, zegt hij. Hij weet heel goed dat het me daar niet om gaat.
‘Ik wil ook graag dat we ons allebei laten testen.’ Het is eruit.
‘Ik heb een hekel aan condooms’, zegt hij met zijn blik strak op de weg gericht.
‘En ik heb een hekel aan geslachtsziekten.’
Alle romantiek is verdwenen, het loopt niet zoals ik het had verwacht. Ik vind het gênant en moeilijk. En dit soort gesprekken voeren onze onervaren pubers wél?
‘Ik zou me kapot schamen als mijn man straks zijn minnares moet bellen, omdat ze waarschijnlijk iets opgelopen heeft door jou,’ zeg ik met wat meer lef tegen mijn heel-misschien-wordt-hij-toch-niet-mijn- minnaar.
‘Dat zal niet gebeuren want ik heb niets. Ik heb in mijn 20-jarige huwelijk nooit een geslachtsziekte gehad en daarna heb ik niet meer met een andere vrouw gevreeën. Jij wordt de eerste’, zegt hij zacht en lijmend.
Ik ben niet ongevoelig voor zijn blik en woorden, maar ik krabbel niet terug. Ik ben niet alleen verantwoordelijk voor mezelf, ook voor anderen.
Hij draait zijn hoofd naar me toe. ‘Wil je dat ik een test doe?’
Ik knik. ‘Ik zal hem ook doen. En als er niets uitkomt, wil ik nog steeds met condoom vrijen.’ Zo, ook dat is eruit.
Er zijn drie risicogroepen als het gaat om soa’s:
- Allochtonen
- Laagopgeleide jongeren
- En verrassend genoeg: herintredende dertigers en veertigers.
Opmerkelijk: als ik de cijfers naast elkaar leg, betekent dit dat de puberende kinderen van nu blijkbaar beter effectief en preventief gedrag vertonen, dan hun ‘herintredende’ ouders.
Bij open relaties gaat het met name om deze laatste groep, vandaar dat ik hier dieper op in ga.
Herintredende dertigers en veertigers
Het gaat gaat hierbij om een groep die na een langdurige relatie weer gaat daten. Vrouwen stoppen na het verbreken van hun relatie vaak met de pil en vergeten dit in de hartstocht van het moment met een nieuwe vlam. Mannen zijn vanuit hun vaste relatie vaak gewend dat hun vrouw voor het voorbehoedsmiddel zorgt, in de vorm van de pil of een spiraal (of de man is zelf gesteriliseerd) en vergeten evengoed aan een voorbehoedmiddel te denken.
Het automatisme uit de vaste relatie moet vervangen worden door anticiperend gedrag en onderhandeling met een nieuwe, al dan niet incidentele partner. Je merkt dat volwassenen hierin dezelfde problemen ervaren als de startende jongeren. En het hangt sterk van de communicatieve vaardigheden af, hoe het onderhandelingsproces verloopt.
Daarnaast speelt er ook nog zoiets als condoomschroom. Zelfs als mensen zich van te voren voornemen om een condoom te gebruiken, wordt het vaak niet gebruikt vanwege de onderbreking bij het vrijen en omdat het condoom storend zou zijn voor het gevoel. Misschien is dit ook zo. Misschien is een condoom minder fijn, minder romantisch en is het gedoe.
Maar dat geldt ook voor genitale wratjes.
Alle soa’s op een rijtje met hun complicaties
Soa’s zijn op te delen in drie groepen schrijft L.Gijs in zijn boek Seksuologie:
- Bacteriele infecties (deze zijn met antibiotica te bestrijden). Denk hierbij aan
- Chlamydia: Vaak geen of milde symptomen (afscheiding, ontsteking, enige irritaties).
Voornaamste complicatie: Onvruchtbaarheid (vrouwen), ontsteking bijbal (mannen) - Gonorroe: Symptomen zijn afscheiding, ontstekingen (genitaal, anaal, oraal); bij vrouwen zijn er vaak geen klachten.
Voornaamste complicatie: Onvruchtbaarheid (vrouwen), ontsteking bijbal (mannen) - Syfilis: Begint met een pijnloos zweertje, later koorts, hoofd-en spierpijn, uitslag, zweren
Voornaamste complicatie: Aantasting van het zenuwstelsel, hart en bloedvaten; infectie foetus
- Chlamydia: Vaak geen of milde symptomen (afscheiding, ontsteking, enige irritaties).
- Virale infecties (deze zijn vaak niet te genezen)
- Herpes genitalis: Blaasjes, soms pijnlijk
Voornaamste complicatie: Infectie foetus; complicatie zwangerschap.
De cosmetische complicatie wordt hier niet genoemd, maar google even op afbeeldingen en je weet heel zeker dat je dit niet met terugkerende regelmaat wilt hebben! - Hepatitis B: Vaak geen klachten; vermoeid, lusteloos, misselijk, buikpijn, acute leverontsteking.
Voornaamste complicatie: Geelzucht, leverkanker en dood als gevolg van acute leverontsteking. - Genitale wratten (HPV-virus): wratten, genitaal, anaal, soms inwendig en soms niet zichtbaar; laesies; vaak geen symptomen.
Voornaamste complicatie: Bepaalde typen HPV-virus veroorzaken baarmoederhalskanker
Ook hier geldt: mocht jullie gesprek over condooms wat stroef gaan: google even op afbeeldingen. - HIV: Vermindering van de weerstand, waardoor infecties kunnen optreden
Voornaamste complicatie: AIDS
- Herpes genitalis: Blaasjes, soms pijnlijk
- Aandoeningen die niet door een virus of bacterie worden veroorzaakt
- Schaamluis
- Schurft: veroorzaakt door parasieten
- Candida: een schimmelinfectie
Hoe goed het ook is om je regelmatig te laten testen op soa’s, zeker als er veel wisselende contacten zijn, besef dat niet al deze soa’s met een test worden afgevangen. Op Herpes of op het HPV-virus kan bijvoorbeeld niet getest worden, maar je draagt het wel je leven lang mee. Ook als jij er geen last van hebt – zoals bijvoorbeeld bij het HPV-virus – kun je wel drager zijn en dit virus doorgeven zonder dat je het weet. Neem dus je verantwoordelijkheid, houd je (open) relatie veilig en gebruik een condoom.
Mocht er onverhoopt toch een soa opduiken, schroom dan niet: geef het direct door. Aan alle betrokkenen.
‘Dus jij wil dat je gesteriliseerde minnaar met een condoom gaat vrijen. Weet je zeker dat dat genoeg is?’
Ik schiet in de lach.
‘Ik had me een opwindend ritje voorgesteld met jou.’ Hij trekt een overdreven teleurgesteld gezicht. Ik voel me opgelucht.
Ik streel zijn nek, ruik aan zijn bloes, kus de binnenkant van zijn hand, die ik weer op mijn knie leg. Mijn andere hand zit in mijn jaszak en omklemt een condoom.
Wie van jullie heeft weleens een soa gehad? Durf je anoniem je reactie bij deze blog te plaatsen? En hoe ging bij jullie het gesprek over voorbehoedsmiddelen? Laat je horen. Deel je ervaringen met je medelezers. Het helpt. Ook als het niet goed ging.
Rhea Darens
Een niet belicht punt in dezen is volgens mij: wat gebeurt er in je relatie als blijkt dat een of beiden een soa heeft opgelopen. Beeindigt dan het contact wat je hebt direct? Ook als die persoon niet weet/wist drager te zijn? Zet je een fijne minnaar aan de kant voor dit? Of werk je er samen doorheen met je partner?
Bovengenoemde is iets wat mij en mijn partner overkomen is. Mijns inziens is dit iets wat helaas kan gebeuren en buiten dat het vervelend is wel iets waar mee te leven is. Zij is resoluut en wilt dat ik het contact direct af breek omdat ons iets is aangedaan.
Ja wat vervelend als dit gebeurt en ook wel schrikken. Om hier zomaar wat over te zeggen is lastig. Daarvoor weet ik te weinig. Wat voor soa is het? Kon je het tijdig aangeven, of is je partner ook besmet? Hoe veilig is er gevreeën? Hoe veilig ben jij dus? Heeft je partner ook een geliefde, of juist niet? Voelt jouw geliefde veilig aan voor je partner, of zorgt deze liefde al een tijdje voor conflicten en is deze soa nu de druppel?
Het is heel goed dat er bij een soa gelijk iedereen wordt ingelicht, hoe genant dat ook is. Ook is het belangrijk er meteen iets aan te doen, hoe genant dat ook is. En natuurlijk om uit te zoeken, hoe dit heeft kunnen gebeuren en hoe dit een volgende keer voorkomen kan worden. Dat je partner hier niet luchtig overheen stapt begrijp ik wel. De veiligheid is geschonden. Hier wel overheen willen stappen en gewoon door willen gaan, kan het gevoel van onveiligheid alleen maar vergroten. Als dit het geval is, dan is het voor te stellen, dat hoe onveiliger het voelt, hoe rigoureuzer de stappen zijn, door bijvoorbeeld te zeggen dat de hele relatie die je met je geliefde hebt, maar moet stoppen. Misschien kan het interessant zijn om met je partner erover te hebben, hoe ze vindt dat jij met de situatie om bent gegaan? Of ze geschrokken is? Of ze nog steeds schrik heeft? Waar ze mee zit. Ik hoop dat je hiermee toch een beetje geholpen bent. Veel succes. Mochten jullie er niet uitkomen, aarzel dan niet om een afspraak te maken.
Mooie aanzet tot een dialoog maar er blijven ook vragen open. Zoials een risicoprofiel: bij welk gedrag loop je een kans op een soa? En is één gescheurd condoom direct aanleiding tot paniek?
Verder ve vraag WAAR je op regelmatige basis een test kan doen. De huisartst stelt lastige vragen en de GGD kan anoniem testen maar zet niks op papier. Hb je tips?
Mooi artikel weer, niet alleen de fantastische maar ook de realistische punten verwoord. Ik heb zelf geen SOA gehad, echter weet ik dat niet zeker aangezien je van sommige niets merkt zoals boven beschreven…
Ik ben een man van 36 en in mijn tienertijd altijd zonder condoom seks gehad, nu een vaste relatie met een vrouw en op dit moment geen seks daarbuiten, anders uiteraard in overleg.
De laatste keer dat ik een condoom wilde gebruiken, dat was dan wel bij een man die daar misschien toch wat makkelijker in zijn, werd me gevraagd “Oh doe jij dat met condoom”… Echt een afknapper vindt ik, en dat ten opzichte van die persoon…
Jij ook bedankt voor je mooie reactie. En ijzersterk dat je het condoom gebruikte. Zo wordt het steeds normaler.