Ik zie mijn man achterin de zaal zitten en zwaai naar hem. Hij heeft een plaatsje voor me vrij gehouden, aan de andere kant van hem zit een vrouw. Een vrouw die hij blijkbaar kent.

‘Ken je Yvonne al?’ We schudden handen. De lezing begint. Ik heb moeite om me te concentreren. Yvonne fluistert steeds iets in het oor van mijn man. Ze heeft de agenda van die avond op haar schoot en ze wijst af en toe iets aan. Mijn man moet buigen om te zien wat er staat.

Yvonne heeft er geen moeite mee om met mijn man te flirten waar ik bij ben.

Ik wel. Ik heb er moeite mee dat ze net doet of ik niet besta.

Subtiel schuif ik mijn rok een klein beetje omhoog. Een signaal op dierlijk niveau. Als er een andere man naast mij zou zitten, zou mijn man onbewust zijn hand op mijn benen leggen. Zo werkt dat, het zijn duidelijke signalen. Terwijl Yvonne nog iets in zijn oor lispelt, bedenk ik me dat het me gelukkig niet meer raakt. Dat was vroeger wel anders. Toen namen mijn emoties wel eens de overhand.

Over emoties gesproken

Emoties. We kunnen niet mét en zeker niet zonder ze. Dr. Martha Nussbaum is hoogleraar rechtsfilosofie en ethiek. Zij beschrijft emoties als gevoelige gedachten. Een prachtige term, die weergeeft waar het om gaat. Zij vraagt zich af of mensen wel redelijke beslissingen kunnen nemen, als er met hun vermogen tot het hebben van emoties iets mis is. Volgens haar gaan emoties altijd over iets. Ze geven aan hoe je iets ziet, ze hebben een basis in overtuigingen en ze hebben betrekking op het eigen welzijn. Ze zal je niet aanmoedigen om je emoties te volgen, maar wel om ze te onderzoeken op hun ‘cognitieve’ inhoud.

Ook Henk Galenkamp, die ik al eerder heb aangehaald, schrijft in zijn boek Bang voor Boos het volgende:

[..Pas wanneer gevoelens gevoeld worden, herkend en erkend, en op functionele wijze worden ingezet, kan het denken weer gebruikt worden waarvoor het bedoeld is: het oplossen van onze problemen. Dan gaan hoofd en hart, rede en hartstocht samen…]

Gevoelens en emoties in de praktijk

Emoties beginnen altijd met een gevoel. Bij relatietherapie ligt dan ook sterk de nadruk op gevoel. Andermans gedrag analyseren is voor de meeste mensen geen probleem. Maar laten zien waar bij jou iets pijn doet en wat daaraan ten grondslag ligt, dat is veel lastiger.

Komt het door de kwetsbaarheid die daarbij komt kijken? Komt het omdat we zelf vaak (negatief) oordelen over onze emoties? Want zo kijken we tegen emoties aan: ze zijn goed of ze zijn slecht. Ze zijn functioneel of niet-functioneel. Jaloezie, schuld- of schaamtegevoelens vallen als vanzelf onder de niet-functionele emoties, omdat ze het denken zouden belemmeren.

Geloof jij het? Ik niet.

Ik denk dat elke emotie een functie heeft. De belemmering in het denken ontstaat niet doordat een emotie niet functioneel is, de belemmering ontstaat pas, als je ontkent dat je die ‘slechte’ emotie hebt.

Ontwikkel je emotionele kapitaal

Ik denk wel dat het belangrijk is om je ‘emotionele kapitaal’ te ontwikkelen. Coleman, de schrijver van Emotionele Intelligentie noemt vijf emotionele vaardigheden:

1. Zelfbewustzijn: ben je je bewust van je gedachten, gevoelens, waarden, kwaliteiten, voorkeuren, etc.?
2. Zelfregulering: ben je in staat de onmiddellijke bevrediging van behoeften of het vanuit een impuls handelen uit te stellen?
3. (Zelf) motivatie: hoe breng jij jezelf in beweging, hoe bereik je wat je graag zou willen?
4. Empathie: ben je je bewust van gevoelens, behoeften en zorgen van anderen? Geef je om de ander?
5. Sociale vaardigheden: ben je in staat tot open en eerlijke communicatie met de ander?

Zelfbewustzijn is de belangrijke eerste stap. Durf je zonder oordeel naar jezelf te kijken? Ik neem mezelf maar als voorbeeld en ik denk even hardop.

Ik ga met mijn man naar een lezing. Hij is daar met mij. Als een vrouw met mijn man wil flirten, vind ik dat ze op zijn minst wat respect kan tonen naar mij. Gewoon met signalen laat merken: ik weet dat ik met je man flirt, ik hoop dat je het niet erg vindt. Dat heeft ze niet gedaan. Of ben ik nu heel kinderachtig? We zijn toch niet elkaars bezit? Laat haar toch een beetje onschuldig flirten!

Als deze oordelen te sterk worden, hetzij door jezelf, hetzij door je omgeving, dan komt vanzelf de fase dat je deze gevoelens gaat ontkennen. Dan kom ik hierin terecht:

Ik jaloers? Welnee. Op háár? Ze is niet eens zijn type. Nee, ik had gewoon last van dat gefluister. Mijn man fluisterde ook nog zo hard terug dat ik zeker weet dat iedereen er last van heeft gehad. Haar hoorde je tenminste niet. Hoe kan je nou zó een lezing volgen?

Voel je hoe dit de verkeerde kant op gaat? Dit wordt een ruzie over fluisteren en als deze fluister-ruzie tot een climax komt, zal geen van ons beide zich nog kwetsbaar opstellen.

Eerlijk zijn is het toverwoord

Wees eerlijk over wat je voelt en veroordeel je gevoelens niet bij jezelf en ook niet bij een ander. Toon begrip voor de ander. Waarschijnlijk ken je zelf deze gevoelens ook, maar dan in een andere situatie. Deel je eigen ervaring, in plaats van de gevoelens van de ander te analyseren. Pas als je je gevoelens kunt delen, ontstaat er veiligheid en daarmee groei.

Mijn man ligt al op bed. Ik ga op hem zitten.

‘Zij vond jou wel erg leuk hè!’ Ik hoef niet te zeggen over wie ik het heb.
‘Oeh…hoor ik hier een jaloerse ondertoon?’ Mijn man pakt grijnzend mijn polsen beet. Hij houdt van mijn jaloerse ondertoon. Mijn minnaar ook. Voor hen is het een blijk van liefde.
‘Ze zat de hele tijd met je te fluisteren.’
‘Ja, en veel te zachtjes. Ik verstond er helemaal niets van. Dodelijk vermoeiend was het.’
‘En ze had stomme nagellak op haar tenen.’
‘Stomme nagellak op tenen zou verboden moeten worden’, zegt mijn man beslist. Ik kijk hem lachend aan. Hij is lief. Bij hem kan ik de vrouw zijn die ik ben. Het hele pakket. Bij hem voel ik me: mooi, slim en liefdevol. Maar ook jaloers, kinderachtig en eerlijk.

Heb jij ze ook, van die gevoelige gedachten? Heb je er wel eens moeite mee of veroordeel je jezelf of een ander er wel eens om? Ik hoop dat je jouw ervaring met emoties met ons wilt delen.

Rhea Darens
EFT-Therapeut