‘Wat doet die post op tafel?’
Ik heb me voorgenomen om 30 dagen lang een clean-table-policy uit te voeren in een poging wat orde in ons chaotische huishouden te creëren. Een behoorlijk uitdaging voor een sloddervos als ik. Mijn man is duidelijk met iets bezig waar hij zijn aandacht bij moet houden en kijkt geagiteerd op.
‘Wat?’
‘Wat doet die post op tafel?’, herhaal ik op rustige toon. Maar er sluimert al iets duisters in mijn stem.
‘Waar moet ik het anders neerleggen? Trouwens het is niet alleen mijn post, er zit ook wat voor jou tussen.’ Hij kijkt weer naar zijn beeldscherm en pakt zijn mobiel.
‘Ik had net de tafel helemaal opgeruimd!’

Mijn stem klinkt al wat luider en dwingender. Ik voel me niet gezien bij mijn inspanningen en ik voel me nu niet gehoord. Onbewust spannen allerlei processen zich samen om dit probleem op te lossen.
‘O, sorry hoor. Leg het maar even ergens anders.’ Hij kijkt me niet aan en toetst een nummer in. Het interesseert hem niet.

Onbewust raakt hij iets diepers bij mij: Ik interesseer hem niet. Onbewuste gevoelens kunnen een groot emotioneel effect hebben. Ik ontplof.

‘Leg het maar even ergens anders? Jij wil toch zo graag een mooi opgeruimd huis? Jij klaagt toch altijd hoe rommelig het altijd is? Nu ruim ik eens wat op en kijk wat er gebeurt! Als jij zo graag een opgeruimd huis wil, zou het fijn zijn als je dat zou waarderen. Nog nooit zo’n ondankbare taak meegemaakt.’
Mijn man legt verbijsterd zijn mobiel neer.
‘Hey, wat is er?’

Herkenbaar? Vast wel. Kleine frustraties, die onbedoeld tot grote (principiële) conflicten kunnen leiden, waarbij partners zich aan elkaar ergeren.

Binnen EFT, Emotionally Focussed Therapy – de therapie waar ik mee werk als relatietherapeut – worden in dit soort uitspattingen de partners zélf niet als het probleem gezien. Het echte probleem is de ‘dans’ oftewel het conflict. Een conflict ontstaat omdat een van beide partners zich niet emotioneel verbonden voelt met de ander. Door inzicht te krijgen in onderliggende en meer gevoelige emotionele patronen, ontstaat er begrip en compassie. Maar er wordt daarmee ook een basis gelegd voor een veilig gehechte relatie.

Natuurlijk speelt het gedrag van de partners óók een rol in het conflict. Binnen EFT worden partners in twee groepen verdeeld: er zijn aanvallers en er zijn vermijders. Sommige relaties bestaan uit twee aanvallers (hebben een hele uitbundige dans), twee vermijders (dansen nagenoeg niet), maar het gros bestaat uit een aanvaller (meestal de vrouw) en de vermijder (meestal de man). Aanvallers vechten voor de relatie. Vermijders beschermen de relatie.

De manier waarop aanvallers vechten voor hun relatie en vermijders de relatie beschermen, kan contraproductief zijn. Voortdurend kritische opmerkingen maken, in de hoop gehoord te worden of telkens de hond uitlaten in de hoop de escalatie tot bedaren te brengen, is niet altijd de manier om samen weer die klik te voelen. Het is nodig met elkaar in gesprek te komen. Een gesprek waarbij de dans niet alleen meer draait om bovenliggende rationele argumenten en/of principes met de bijbehorende zichtbare emoties, zoals irritatie, boosheid, zwijgen. Maar waarin ook ruimte komt voor inzicht in de meer onbewuste onderliggende emoties. Emoties zoals bijvoorbeeld verdriet, eenzaamheid, het gevoel hebben dat je niet gehoord wordt of dat je het weer fout hebt gedaan.

Binnen de EFT leer je als stel verschillende dingen:

• Je leert je conflict te herkennen en te stoppen. De toon verandert ook. In plaats van wat ben jij onhebbelijk/onverdraagzaam/slap/ laf/ emotioneel wordt er meer in de wij-vorm gepraat: volgens mij zitten we weer vast.
• Je leert je gevoelens herkennen en benoemen. Daarmee bedoel ik niet alleen de bovenliggende emoties (Ik ben zo boos), maar ook de onderliggende (als je zo doet, voel ik me gestraft). Naarmate het rustiger wordt, kunnen ook de dáár onderliggende emoties zichtbaar worden, zoals de angst dat de ander niet om je geeft.
• Je leert je conflict analyseren. Hierbij merk je dat de oorzaak van een conflict soms verder teruggaat dan alleen het incident. Soms ontdek je dat er al iets borrelde, vanwege iets wat op het werk gebeurde, of een opmerking die een paar dagen eerder is gemaakt. In de nieuwe rust leer je dit samen uitpluizen. Je leert jezelf en je partner begrijpen. Maar ook je partner gerust te stellen, te troosten of juist te steunen en omgekeerd: dit ook te kunnen ontvangen.

Een leuke bijkomstigheid is dat ik van stellen hoor dat ze dit ook in andere relaties gaan toepassen (werk, kinderen, ouders, lovers)

‘Waarom word jij altijd zo boos?’, zegt mijn man. Zijn stem klink verongelijkt en verdrietig tegelijkertijd.
‘Waarom moet ik altijd eerst boos worden voordat jij mij hoort?’, kaats ik de bal terug. We zijn even stil.
‘We doen het weer, of niet?’
Wij herkennen onze dans ondertussen wel. Meestal kunnen we het voorkomen, maar soms struikelen ook wij nog.
‘Ik vond dat je de tafel prachtig had opgeruimd.’ Hij knuffelt me in mijn nek. ‘Sorry dat ik de post er zo gedachteloos oplegde.’
‘Ik voel me niet gezien, als je zoiets doet.’
‘Ik zág je ook niet, schatje.’

Het helpt. Ik ken de theorie en ik zie hoe wij het toepassen. Je zou verwachten dat het dan nep zou worden, maar dat is niet zo. Het maakt me zacht en liefdevol. Het maakt dat ik spijt krijg van mijn gedrag.
‘Sorry dat ik zo ga foeteren.’
‘Ja, het voelt alsof je me straft en ook alsof je van plan bent hier nog even mee door te gaan.’
Ik moet lachen om mijn eigen gedrag. ‘Dat was ook zo. Erg hè? Als ik me niet gehoord voel, maakt dat me hels.’
‘En je bent van plan dit 30 dagen vol te houden?’, lacht mijn man.
We lachen er samen om. Het is goed.

Wij kunnen ruzie maken maar we kunnen ook goedmaken. En dat voelt het allerbest. Dat is vertrouwen. Weten dat als het misgaat, het toch weer goed zal komen.

Hebben jullie ook een dans? Kunnen jullie daar ook vast in komen te zitten? Schrijf je ervaringen dan bij mijn blog. Deze keer verloot ik half oktober het boek Houd me vast van Sue Johnson, hoogleraar klinische psychologie en grondlegster van Emotionally Focussed Therapy, onder degenen die een reactie hebben geplaatst.

Rhea Darens

EFT- relatietherapeut